ประวัติและตราสัญลักษณ์ อบต.บ้านม่วง

ประวัติและความเป็นมาตำบลบ้านม่วง

        ตำบลบ้านม่วง ตั้งอยู่ในอำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี เป็นชุมชนเก่าแก่ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 400 ปีโดยเป็นถิ่นฐานของชาวมอญที่อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในช่วงสมัยกรุงศรีอยุธยาราวรัชสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช (พ.ศ. 2133–2148) กลุ่มชาวมอญได้นำโดยพระมหาเถรคันฉ่อง ซึ่งเป็นพระสงฆ์นิกายมหายาน อพยพจากด่านเจดีย์สามองค์และลำน้ำแควน้อย มาตั้งถิ่นฐานใหม่บริเวณริมแม่น้ำแม่กลองในพื้นที่ปัจจุบันของตำบลบ้านม่วง

ชื่อ "บ้านม่วง" มาจากชื่อหมู่บ้านเดิมของชาวมอญในพม่า คำว่า "ม่วง" ในที่นี้ไม่ใช่ชื่อของสี แต่เป็นคำเรียกในภาษามอญว่า“กว้านเกริก”หมายถึง บ้านม่วง ที่ใช้ชื่อหมู่บ้านเดิมเป็นการสะท้อนถึงการรักษาอัตลักษณ์เดิมของชุมชนมอญดั้งเดิมในถิ่นฐานใหม่

ชาวมอญบ้านม่วงปัจจุบันสืบเชื้อสายส่วนหนึ่งมาจากชาวมอญที่อยู่ตามลำน้ำแควน้อย เขตเมืองกาญจนบุรี ซึ่งในสมัยรัชกาลที่ 1 ชาวมอญเหล่านี้รวมตัวกันเรียก "รามัญ 7 เมือง" อันเป็นชาวมอญซึ่งมีบรรพบุรุษเป็นแม่ทัพนายกองมอญอพยพมาพึ่งพระบรมโพธิสมภาร ตั้งแต่ปลายกรุงศรีอยุธยาจนถึงสมัยรัชกาลที่ 2 จึงได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ ให้มอญตามหัวเมืองทั้ง 7 มีที่ทำกินเพิ่มเติม ชาวมอญจึงล่องมาตามลำน้ำแคว ถึงอำเภอโพธาราม-บ้านโป่ง ก็หมายความว่าการเคลื่อนย้ายของชาวมอญที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานและรกรากทำมาหากินในบริเวณที่ปัจจุบันเป็นชุมชนมอญบ้านม่วงและหมู่บ้านมอญอื่น ๆ ในบริเวณนี้อย่างน้อยก็เกิดขึ้นมาแล้ว 2 ครั้ง

วัดม่วง ถือเป็นศูนย์กลางทางศาสนาและวัฒนธรรมของชุมชน สร้างขึ้นตั้งแต่ต้นยุคของการตั้งถิ่นฐาน และเป็นสถานที่สำคัญที่ใช้ประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ของชุมชนมอญมาจนถึงปัจจุบัน ภายในวัดมีคัมภีร์ใบลานที่จารึกด้วยอักษรมอญเก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย ซึ่งมีอายุย้อนกลับไปถึงปี พ.ศ. 2181 สมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง แสดงให้เห็นถึงความเจริญรุ่งเรืองด้านศาสนาและวัฒนธรรมของชาวมอญในพื้นที่นี้และด้วยความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ ความเหมาะสมในการดำรงชีวิต บ้านม่วงจึงค่อย ๆ ขยายตัวและเจริญรุ่งเรือง โดยมีวัดม่วงเป็นศูนย์กลางทางศาสนาวัฒนธรรมและจิตใจของชุมชน ชาวบ้านในพื้นที่มีความศรัทธาในพระพุทธศาสนาและยังคงรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีแบบมอญเอาไว้ได้อย่างเหนียวแน่น เช่น ประเพณีสงกรานต์แบบมอญ พิธีบวชนาค การแต่งกายด้วยผ้าถุงลายมอญ และการพูดภาษามอญในบางโอกาส

ปัจจุบันตำบลบ้านม่วงยังคงรักษาวัฒนธรรม วิถีชีวิต และประเพณีของชาวมอญไว้อย่างเหนียวแน่น ไม่ว่าจะเป็นการแต่งกาย การทอผ้า การบวชเณรแบบมอญ งานประเพณีสงกรานต์ และพิธีกรรมตามปฏิทินจันทรคติมอญ นอกจากนี้ยังมีการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดม่วง เพื่อรวบรวมและจัดแสดงเครื่องมือเครื่องใช้ดั้งเดิม คัมภีร์อักษรมอญรวมถึงศิลปวัตถุที่สะท้อนวิถีชีวิตของชาวมอญในอดีต ตำบลบ้านม่วงจึงเป็นตัวอย่างของชุมชนที่สามารถอนุรักษ์อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมไว้ได้อย่างมั่นคงท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลงของสังคม และเป็นแหล่งเรียนรู้สำคัญด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมมอญในประเทศไทย